Tết hàn thực hay còn được gọi với cái tên quen thuộc với người Việt là tết bánh trôi bánh chay. Mặc dù tết hàn thực rất phổ biến ở miền Bắc Việt Nam tuy nhiên không phải ai cũng biết về nguồn gốc ngày tết này. Cùng tìm hiểu tết hàn thực là gì và ý nghĩ của ngày tết hàn thực với người Việt qua bài viết dưới đây.
Mục lục
Tết hàn thực là gì?
Tết Hàn thực có nguồn gốc từ thời Xuân Thu. Vua nước Tấn gặp bạo loạn và phải lưu vong ra nước ngoài, sống ở nước Tề hiện nay và mai sau là nước Chu. Bấy giờ có hiền sĩ tên Giới Tử Thôi theo hầu vua, phò tá và giúp vua nghĩ nhiều mưu kế. Một hôm, trên đường đi lánh nạn, lương thực hết sạch, Giới Tử Thôi phải lén xẻ thịt đùi đem nấu cho vua. Vua ăn xong, hỏi ra mới biết và rất cảm kích.
Giới Tử Thôi theo vua Tấn Văn Công mười chín năm, nếm mật nằm gai, khổ luyện. Sau đó, vua nước Tấn giành lại ngai vàng, trở về với ngôi vị, lập công và ban thưởng cho người khác, nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không có oán hận, cho rằng đi theo phò tá đế vương là chuyện đúng đắn và nghĩ cũng không có gì đáng nói hay luận công ban thưởng.
Vì vậy, Giới Tử Thôi trở về nhà và đưa mẹ đến núi Điền Sơn để ẩn náu. Vua Tấn nhớ tới sau đó liền phái người đi tìm Giới Tử Thôi. Tuy nhiên, vì không tham lam danh lợi nên ông nhất quyết không trở ra nhận thưởng. Vua Tấn đã ra lệnh đốt rừng với mục đích ép Giới Tử Thôi ra ngoài. Không ngờ, Giới Tử Thôi hạ quyết tâm, hai mẹ con cùng chết cháy trong rừng.
Nhà vua quá đau buồn nên đã cho xây dựng một ngôi đền và ra lệnh cho dân chúng không được đốt lửa trong ba ngày mà chỉ được ăn đồ nguội nấu để tưởng nhớ Giới Tử Thôi. Từ đó về sau, cứ đến ngày 3/3 âm lịch, người ta lại ăn đồ nguội và hình thành ngày tết hàn thực.
Mặc dù có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng Tết Hàn thực đối với người Việt Nam vẫn mang những sắc thái riêng. Đây là dịp để dân tộc Việt Nam hướng về cội nguồn, ghi nhớ ân đức của tổ tiên. Vào ngày này, người Việt không đốt lửa, nấu nướng như thường lệ. Đặc biệt người Việt còn làm bánh trôi, bánh chay, là những thức ăn nguội tượng trưng cho Tết Hàn thực.
Ý nghĩa ngày tết hàn thực là gì?
Tết Hàn Thực mang nhiều ý nghĩa, nhưng chủ yếu mang 3 ý nghĩa sau:
Nhớ về người thân: Nỗi nhớ ở đây là sự tưởng nhớ về những người thân đã khuất. Nhờ sự tích trên, nhà vua ghi nhớ công ơn của Giới Tử Thôi nên truyền tụng trong dân gian. Vào ngày này, các thành viên trong gia đình sẽ tưởng nhớ đến tổ tiên đã khuất để sống tốt đời đẹp đạo hơn.
Truyền thống dân gian lưu truyền: không chỉ là truyền thống dân gian về sự đền ơn đáp nghĩa mà còn là truyền thống văn hóa ẩm thực. Bánh trôi được coi là một nét đẹp trong văn hóa của người Việt. Tết Hàn Thực, mọi người ăn bánh trôi để tưởng nhớ nước ta đi lên từ nền văn hóa lúa nước.
Cầu mưa thuận gió hòa: Tết Hàn thực bắt đầu từ mùa hè – mùa của mùa màng. Người ta ăn bánh trôi bánh chay để bắt đầu một mùa mới và mang lại nhiều tài lộc, may mắn trong năm mới.
Tục ăn bánh trôi trong ngày tết hàn thực của người Việt
Vào ngày 3/3 âm lịch, các gia đình Việt sẽ chuẩn bị bánh trôi, bánh chay để cúng Phật, cúng tổ tiên, thậm chí cúng thần linh ở nhiều nơi để tỏ lòng thành, hướng về cội nguồn.
Bánh trôi và bánh chay của Việt Nam khác với bánh Trung Quốc nhưng đều mang những nét đặc trưng riêng của món ăn Việt Nam. Người Việt Nam cũng quen gọi Tết này với cái tên dân dã là Tết bánh trôi, bánh chay nhiều hơn là Tết Hàn Thực.
Lễ cúng bánh trôi, bánh chay mang nhiều ý nghĩa cao đẹp, là sự kết tinh của văn hóa Việt mang đậm hồn cốt và bản sắc của dân tộc Việt Nam. Cả hai loại bánh đều được làm bằng bột nếp thơm, là thành quả lao động vất vả để dâng lên cúng tổ tiên, ông bà.
Đặc biệt, hình ảnh những chiếc bánh trơn màu trắng, tròn trịa và những chiếc bánh hấp xếp cạnh nhau trên đĩa cũng mang trong mình ký ức về truyền thuyết “Âu cơ trăm trứng”. Bánh trôi bánh chay lần lượt tượng trưng cho 50 trứng theo mẹ Âu Cơ lên rừng và 50 trứng theo cha Lạc Long Quân xuống biển. Hình ảnh bánh trô, bánh chay trong tết hàn thực đại diện cho tấm lòng thành và tiếp nối truyền thống tốt đẹp của cha ông ta.
Mua vật phẩm phong thủy trong ngày tết Hàn Thực
Vào ngày này nên mua những vật phẩm phong thủy để trưng bày hoặc tặng người thân sẽ mang lại may mắn và tài lộc.